Kokornak wielkolistny

Kokornak wielkolistny
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	magnoliopodobne
Rząd	pieprzowce
Rodzina	kokornakowate
Rodzaj	kokornak
Gatunek	kokornak wielkolistny
	Nazwa systematyczna
	Aristolochia macrophylla Lam.; Encycl. 1: 252 1783
Synonimy
	Aristolochia arkasana Lodd. (nom. inval.); Aristolochia durior Hill; Aristolochia frutescens Marshall; Aristolochia grandifolia Salisb.; Aristolochia hitchcockii Gand.; Aristolochia sipho L'Hér.; Hocquartia macrophylla (Lam.) Dumort.; Isotrema durius (Hill) H. Huber; Isotrema macrophyllum (Lam.) C.F. Reed; Isotrema sipho (L'Hér.) Raf.; Siphisia glabra Raf.; Siphisia sipho (L'Hér.) Raf.;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kokornak wielkolistny (Aristolochia macrophylla Lam.), nazywany także ze względu na duże rozmiary „krzewem szlacheckim” – gatunek rośliny z rodziny kokornakowatych (Aristolochiaceae Juss.). Występuje naturalnie w Stanach Zjednoczonych. Ponadto został naturalizowany w innych regionach świata, między innymi w Kanadzie i Europie^[4].

Rozmieszczenie geograficzne

Rośnie naturalnie w Stanach Zjednoczonych, w stanach Pensylwania, Wirginia Zachodnia, Karolina Południowa, Tennessee, północnej części Georgii, wschodniej części Kentucky, zachodniej części Marylandu, zachodniej części Karoliny Północnej oraz zachodniej części Wirginii. Ponadto gatunek ten został naturalizowany w Niemczech, Szwecji, Norwegii, kanadyjskiej prowincji Ontario oraz w Stanach Zjednoczonych w stanach Connecticut, Massachusetts, New Jersey, Nowy Jork, Vermont i pozostałej części Marylandu^[4]^[5].

Morfologia i biologia

Pokrój: Roślina pnąca o zdrewniałych i bezwłosych pędach. Dorasta do 20 m wysokości^[6].
Liście: Mają nerkowaty kształt. Mają 7–34 cm długości oraz 10–35 cm szerokości. Nasada liścia ma sercowaty kształt. Z tępym lub ostrym wierzchołkiem. Ogonek liściowy jest nagi i ma długość 4–6 cm^[6].
Kwiaty: Zygomorficzne, pojedyncze. Mają żółto-brunatną barwę. Dorastają do 10–13 mm długości i 3–5 mm średnicy. Mają kształt wygiętej tubki. Łagiewka jest kulista u podstawy^[6]. Wydzielają nieprzyjemny dla ludzi zapach wabiący muchy, które je zapylają^[7].
Owoce: Torebki o cylindrycznym lub jajowatym kształcie. Mają 6–8 cm długości i 4–10 cm szerokości. Pękają u podstawy^[6].

Biologia i ekologia

Rośnie w lasach i na skalistych zboczach. Występuje na wysokości do 1300 m n.p.m. Kwitnie od maja do lipca, natomiast owoce pojawiają się od sierpnia do października^[6].

Zastosowanie

Roślina ozdobna, pnącze nadające się do sadzenia w miejscach półcienistych lub cienistych. Możliwe do uprawy na obszarach o ciepłym klimacie strefy 10-12, może być jednak uprawiany również w Polsce. Wymaga przepuszczalnej, próchnicznej gleby oraz rusztowania dla podtrzymania jego cienkich pędów. Rozmnaża się z nasion wysiewanych wczesną wiosną oraz z sadzonek wyprodukowanych przez ogrodników. Rozrasta się bardzo szybko. Roślina idealna do miejskich warunków: do sadzenia przy ogrodach, altanach, pergolach (pędy rośliny owijają się wokół podpór). Roślina odporna na mróz, przed zimą jednak zaleca się zabezpieczyć ją przed mrozem poprzez obsypanie ziemią, liśćmi lub igliwiem dolnej części rośliny do ~25–30 cm^[8].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-05-29] (ang.).
↑ ^a ^b Aristolochia macrophylla Lam.. The Plant List. [dostęp 2015-04-02]. (ang.).
↑ ^a ^b Taxon: Aristolochia macrophylla Lam.. Germplasm Resources Information Network - (GRIN). [dostęp 2015-04-02]. (ang.).
↑ Aristolochia macrophylla – Maps. Encyclopedia of Life. [dostęp 2015-04-02]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Aristolochia macrophylla. Plantes & botanique. [dostęp 2015-04-02]. (fr.).
↑ GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
↑ Kokornak wielkolistny. 2013. [dostęp 2013-04-11]. (pol.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-05-29] (ang.).

[tpl-3] Aristolochia macrophylla Lam.. The Plant List. [dostęp 2015-04-02]. (ang.).

[ars-grin-4] Taxon: Aristolochia macrophylla Lam.. Germplasm Resources Information Network - (GRIN). [dostęp 2015-04-02]. (ang.).

[5] Aristolochia macrophylla – Maps. Encyclopedia of Life. [dostęp 2015-04-02]. (ang.).

[peb-6] Aristolochia macrophylla. Plantes & botanique. [dostęp 2015-04-02]. (fr.).

[E-7] GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[8] Kokornak wielkolistny. 2013. [dostęp 2013-04-11]. (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]